Từ chỗ có đến 90% CLB được dẫn dắt bởi HLV người Anh ở thời điểm khai sinh, Premier League - hạng đấu cao nhất của bóng đá Anh - giờ đây chỉ còn 2 nhà cầm quân bản địa đang tại vị. Vì sao lại thế?
 |
Premier League đã thay đổi tất cả
Khi mùa giải Premier League đầu tiên bắt đầu vào năm 1992, có tới 21 trong số 22 HLV của giải đấu đến từ một trong bốn quốc gia thuộc Vương quốc Anh (Anh, xứ Wales, Scotland, Bắc Ireland). Ngoại lệ duy nhất là Joe Kinnear người CH Ireland.
Thời điểm ấy, Howard Wilkinson vừa đưa Leeds đến chức vô địch Giải hạng Nhất (cũ), trong khi Graham Taylor tiếp tục truyền thống của các HLV người Anh dẫn dắt Tam Sư.
33 năm sau, Tam Sư vừa bổ nhiệm HLV nước ngoài thứ ba là Thomas Tuchel, trong khi chỉ có hai HLV người Anh hiện đang dẫn dắt các CLB tại Premier League. Nhìn vào biểu đồ dưới đây có thể thấy, tỷ lệ phần trăm HLV người Anh trên băng ghế huấn Ngoại hạng Anh đã giảm xuống đến mức kỷ lục như thế nào trong nửa thế kỷ qua. Vậy nguyên nhân là gì?
 |
Nếu Wilkinson được thông báo vào ngày ông nâng cao chiếc cúp vô địch Giải hạng Nhất cuối cùng với Leeds, rằng sẽ không có một HLV người Anh nào giành chức vô địch trong suốt 33 năm sau, ông sẽ nói gì? "Câu trả lời đầu tiên của tôi sẽ là 'đừng ngốc thế', dựa trên những gì tôi thấy vào thời điểm đó", cựu HLV 81 tuổi của Leeds, Sunderland và đội tuyển Anh chia sẻ với Sky Sports.
Trước khi Premier League được thành lập, danh hiệu vô địch hạng cao nhất này chỉ thuộc về các HLV đến từ Anh và Scotland, cùng với một HLV đến từ CH Ireland. Chỉ có 13 cầu thủ nước ngoài góp mặt trong vòng đấu mở màn của Premier League mùa đầu tiên và chủ của 19/20 CLB khi ấy đều là người Anh.
Nhưng ba thập kỷ biến động kể từ đó đã thay đổi bóng đá Anh đến mức không thể nhận ra, cả trong và ngoài sân cỏ. Cũng giống như nguồn tiền từ nước ngoài, những ông chủ và cầu thủ ngoại tràn vào Premier League, xu hướng tìm kiếm các HLV bên ngoài biên giới xứ sương mù cũng xuất hiện và trở nên phổ biến.
Howe và Potter, những ngoại lệ hiếm hoi và… vất vả
Hầu hết các chuyên gia đều cho rằng, xu thế sử dụng HLV ngoại gây tổn hại cho các nhà cầm quân người Anh. Nhưng Eddie Howe, một trong hai HLV người Anh còn lại ở Premier League và là người đầu tiên giành được một danh hiệu quốc nội lớn kể từ Harry Redknapp năm 2008, cho biết HLV bản địa phải chấp nhận thực tế này để cạnh tranh.
“Một trong những điều tuyệt vời của giải đấu là nó thu hút những người giỏi nhất từ khắp nơi trên thế giới”, Howe nói với Sky Sports. “Điều này nâng cao tiêu chuẩn bóng đá và huấn luyện, nhưng luôn đi kèm hậu quả. Nếu bạn mở ra cơ hội cho tất cả mọi người thì các HLV người Anh sẽ phải chịu thiệt hại về mặt việc làm ở giải đấu hàng đầu”.
Howe, giống như một HLV người Anh khác của Premier League là Graham Potter, đã phải trải qua những con đường rất vất vả để có được cơ hội của mình.
Chưa bao giờ là một ngôi sao khi còn thi đấu nên hành trình thăng tiến của Howe kể từ khi ông tiếp quản Bournemouth vào thời điểm CLB này đứng thứ hai từ dưới lên ở League Two hồi tháng 12/2008 càng trở nên giống một câu chuyện cổ tích.
Những thành công với Bournemouth (trong 2 nhiệm kỳ) và Burnley đã đem lại cho Howe chiếc ghế HLV trưởng đầy hấp dẫn tại Newcastle khi đội bóng này được giới chủ Saudi Arabia tiếp quản. Và việc Howe vừa giúp Chích Chòe giải cơn khát danh hiệu kéo dài 7 thập kỷ bằng chức vô địch Carabao Cup tuần trước càng cho thấy chiến lược gia 47 tuổi này đã có một hành trình phi thường ra sao.
 |
"Còn trải nghiệm học tập nào tốt hơn dành cho một HLV trẻ?" thuyền trưởng của Newcastle nói về những gì ông gặt hái được khi đưa một đội bóng từ League Two lên Premier League và giờ đây là xô đổ cột mốc của Harry Redknapp trong trận chung kết Carabao Cup cùng Newcastle hôm 17/3.
So với Howe, con đường của Graham Potter còn gian nan hơn. Sau khi kết thúc sự nghiệp cầu thủ ở tuổi 29 và theo học bằng cử nhân, Graham Potter đã làm HLV bóng đá tại một số trường đại học trước khi quay trở lại với sân chơi chuyên nghiệp.
"Bóng đá chuyên nghiệp không hoạt động theo cách đó", Potter nói về hành trình gian nan theo đường vòng của ông để đến với Premier League. "Tôi chỉ là một HLV bóng đá đại học. Do đó, tôi phải đến Thụy Điển. Muốn tới đích, bạn phải nỗ lực rất nhiều”.
Khoảng thời gian ở đội bóng Thụy Điển Ostersunds, và sau đó là Swansea ở giải Hạng Nhất, đã mang đến cho Potter nền tảng quý giá, giúp hình thành nên một HLV xuất sắc dẫn dắt tới 3 đội bóng Ngoại hạng Anh và một trong những ứng cử viên sáng giá nhất cho vị trí HLV trưởng đội tuyển Anh trước khi bị Tuchel đánh bại trong cuộc đua đến chiếc ghế nóng này.
Cơ hội ngày một ít với HLV người Anh
Nhưng liệu các HLV người Anh chỉ cần làm việc chăm chỉ như Howe và Potter là sẽ có được cơ hội lớn không?
Sam Allardyce, người từng giữ chức HLV trưởng đội tuyển Anh vào năm 2016 và là HLV có số trận đấu nhiều thứ năm tại Premier League, từng nói đùa rằng nếu họ của ông là 'Allardicio', (một cách chơi chữ khi gắn thêm hậu tố Latinh vào) ông sẽ có nhiều cơ hội hơn để dẫn dắt một trong bốn đội bóng hàng đầu nước Anh.
Ông đã và vẫn có những người ủng hộ quan điểm của mình - đặc biệt là Harry Redknapp, người cảm thấy mình may mắn khi có được cơ hội dẫn dắt Tottenham.
“Sam nói đúng. Ngày xưa, đã từng có sự tiến triển như vậy. Bạn sẽ có cơ hội. Bạn sẽ giành chiến thắng ở giải hạng Nhì hoặc hạng Ba, và sau đó bạn sẽ có cơ hội thăng tiến. Một đội bóng lớn sẽ trao cho bạn cơ hội”, cựu thuyền trưởng Spurs nói. “Nhưng bây giờ thì khó hơn. Chẳng hạn, bạn không thể nói với tôi rằng một người giỏi như Chris Wilders của Sheffield United không thể cầm quân ở cấp độ cao nhất song cơ hội thực tế cho anh ấy thì vô cùng thấp”.
|
Giống như Redknapp, thuyền trưởng của Sheffield Utd Chris Wilder tin rằng với tư cách là người Anh, giành quyền thăng hạng là con đường thực tế duy nhất để lên chơi ở Premier League. "Đó là cách tôi nhìn nhận vấn đề, 99 lần trong số 100 lần sẽ là như thế", Wilder nói. "Trừ khi có ai đó thực sự xuất sắc vượt trội và có đội bóng Premier League đánh cược vào họ, còn không thì phần lớn trường hợp sẽ là như vậy”.
Vậy điều gì đang cản trở con đường của các HLV người Anh? Có phải là định kiến, là sự thiếu hiểu biết - hay các chủ sở hữu Premier League có quyền nhìn xa hơn?
"Tôi đã làm giám đốc thể thao trong hơn 10 năm, có những thời điểm tôi nhận được ý kiến rằng các HLV nước ngoài có khả năng thích nghi tốt hơn và có thể chơi theo nhiều cách khác nhau", Luke Dowling, cựu HLV của Watford, West Brom và Nottingham Forest, chia sẻ.
“Tôi không nghĩ điều đó là đúng - nhưng đó là ý kiến của mọi người. Tất nhiên, có nhiều HLV hơn để lựa chọn nếu bạn nhìn ra bên ngoài nước Anh. Ngày càng có nhiều cầu thủ nước ngoài trong các giải đấu của chúng tôi, điều đó có thể ảnh hưởng đến quyết định có nên thuê một HLV nước ngoài có thể nói được hai hoặc ba ngôn ngữ hay không. Điều đó có nghĩa là họ giỏi hơn các HLV người Anh không? Tôi không nghĩ vậy”.”, ông nói thêm.
Có thể Dowling đúng, cũng có thể ông sai. Nhưng góc nhìn của nhà quản lý này rất đáng tham khảo khi ông sở hữu kinh nghiệm phong phú trong việc tuyển dụng các HLV người Anh. Dowling đã tham gia tuyển dụng Chris Wilder và Rob Edwards tại Watford và ngồi cạnh Sam Allardyce khi ông được công bố là HLV trưởng của West Brom. Ông cũng hiểu rõ tác động của yếu tố ngoại khi làm việc dưới quyền của nhiều chủ sở hữu nước ngoài. "Bạn không thể chĩa súng vào đầu họ và bảo họ phải làm gì, họ là chủ CLB và họ có thể làm bất cứ điều gì họ muốn".
FA chính là rào cản
Khác với cầu thủ, HLV chỉ có thể được tuyển dụng ngay từ đầu với trình độ phù hợp. Hiện tại, các LĐBĐ trên khắp châu Âu điều hành 4 chương trình cấp phép được UEFA công nhận để đào tạo HLV đủ tiêu chuẩn. Mỗi khóa học được cung cấp bởi LĐBĐ từng quốc gia, các liên đoàn này sẽ quyết định cách thức học cũng như số lượng học viên và mức học phí.
Giấy phép UEFA B (hay còn gọi là bằng B huấn luyện viên của UEFA) cho phép các HLV cầm quân ở League One và League Two, trong khi Bằng A cho giải Hạng Nhất và Bằng UEFA Pro cho các CLB Ngoại hạng Anh, cũng như các trận đấu ở châu Âu.
LĐBĐ Anh (FA) điều hành tất cả các khóa học của mình tại Trung tâm huấn luyện St George Park ở Staffordshire. Nhưng việc giành được một suất học là một thách thức, khi các lớp học Bằng A có số lượng người đăng ký cao gần gấp 10 lần “quota” 120 suất mỗi năm. Cầu vượt xa cung đến mức khiến một số HLV phải từ bỏ hành trình của mình, trong khi những người khác đành tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài.
Một trong số đó là Simon Goodey, người đã bị FA từ chối cho tham gia khóa học cấp phép A ba lần và bị LĐBĐ Scotland từ chối lần thứ tư, dù trước đó ông từng làm HLV cho đội trẻ nam và nữ của Southampton và Colchester United.
Từ đó, Goodey quyết định chuyển đến Tây Ban Nha để hoàn thành chứng chỉ của mình thay vì thử lại thông qua FA - dù anh không nói được tiếng Tây Ban Nha và phải làm thêm công việc giáo viên thể dục để tự nuôi sống bản thân ở đất nước xa lạ này.
Những kinh nghiệm của Goodey kể từ đó bao gồm việc huấn luyện con trai của Fernando Torres là Nicolas trong khi làm việc hai năm tại học viện Atletico Madrid đã đưa anh tới ghế huấn luyện đội U19 tại SD Compostela và có tham vọng trở thành HLV trưởng đội bóng Hạng Tư này trong tương lai.
"Tôi coi Tây Ban Nha là cơ hội để tiến bộ", Goodey chia sẻ. "Dù đi kèm với rất nhiều thách thức, chẳng hạn như phải vượt qua bài kiểm tra tiếng Tây Ban Nha để có thể đăng ký khóa học Bằng A, nhưng ở đây dễ dàng hơn tại Anh. Tôi chắc chắn sẽ giới thiệu nơi này cho những ai là huấn luyện viên trẻ mới vào nghề. Đây là một con đường tuyệt vời để cân nhắc”.
Goodey nói thêm: "Thật không may, các HLV người Anh khó có thể ra nước ngoài hơn kể từ Brexit. Sẽ thật tuyệt nếu FA tìm ra cách để các HLV trẻ dành thời gian cho một CLB ở một quốc gia khác hoặc lấy Bằng A khu vực như hiện đã có ở Tây Ban Nha”.
Nhưng FA vẫn tỏ ra thoải mái với cơ cấu hiện tại, đặc biệt là mức giá mà họ cho là cạnh tranh trên khắp châu Âu. Chi phí học Bằng HLV Pro ở Anh khoảng 14.000 bảng, vẫn thấp hơn mức phí mà các huấn luyện viên phải trả ở Pháp, Hà Lan và Đức. Nhưng ở Tây Ban Nha, khóa học này có giá chỉ bằng một nửa ở Anh, dù khóa học được tổ chức theo khu vực với chi phí chỗ ở thấp hơn đáng kể so với FA, nơi tất cả học viên đều phải ở tại St George Park trong thời gian học.
Trước những ý kiến về khó khăn khi lấy bằng A tại Anh, FA chỉ ra chất lượng giảng dạy của họ và cho rằng đó là điều mà họ không muốn đánh đổi để tăng khả năng tiếp cận. Họ cũng bảo vệ quan điểm ưu tiên các cựu cầu thủ cho một số ít vị trí còn trống - bất chấp sự gia tăng số lượng HLV chưa từng chơi chuyên nghiệp ở các cấp độ cao nhất.
**********
Những quan điểm bảo thủ của FA, cùng với “quota” Bằng Pro do UEFA quy định là 24 suất cho mỗi quốc gia, số lượng HLV tiềm năng của Premier League đến từ Anh không nhiều hơn bất kỳ quốc gia lớn nào khác bên ngoài biên giới. Và các đội bóng Premier League, liệu họ có cảm thấy cần thiết - hay có trách nhiệm - trao cho những HLV người Anh cơ hội trong một thế giới đầy rẫy những lựa chọn khác không?
Với những gì diễn ra tại Premier League kể từ năm 1992, có rất ít dấu hiệu cho thấy sự đảo chiều trong cách sử dụng HLV tại giải Ngoại Hạng. Và, tỷ lệ 10% HLV bản địa hiện nay của Premier League cũng chưa biết sẽ đứng vững trong bao lâu, hay giải đấu này sẽ sớm lập kỷ lục vô tiền khoáng hậu là chẳng còn bất cứ HLV trưởng người Anh nào nữa.
(Theo Sky Sports)
Hơn 2 năm sau khi giải nghệ trong màu áo Salernitana vì chấn thương đầu gối, Franck Ribery vẫn không hề mất đi tình yêu với bóng đá.
Dù có cơ hội lớn nhưng HLV Arne Slot cảnh báo Liverpool không được chủ quan vì một sai sót nhỏ có thể khiến đội bóng này bị ám ảnh suốt chục năm.
ĐT Anh dự EURO 2024 mà không có Jordan Henderson trong đội hình và tiền vệ này đã chia sẻ cảm xúc của bản thân khi không được tham dự giải đấu trên đất Đức.
