Không còn những siêu sao bậc nhất thế giới, PSG mùa này lại làm được cái điều nằm ngoái dự đoán của đa số: Lọt vào trận chung kết Champions League. Vậy điều gì đã tạo ra nghịch lý “đáng yêu” ấy?
 |
MUỐN THÀNH CÔNG, PHẢI THOÁT KHỎI NỖI ÁM ẢNH
Hồi tháng 9/2023, các phóng viên đã đặt câu hỏi cho Luis Enrique, khi đó đang chuẩn bị cho trận Champions League đầu tiên cùng PSG, về những yêu cầu mà mọi HLV trưởng của đội bóng thành Paris phải đối mặt.
“Nỗi ám ảnh”, thuyền trưởng của PSG đáp. “Không bao giờ là tốt khi một CLB bị ám ảnh bởi một điều gì đó. Bạn phải có tham vọng, nhưng đừng bị ám ảnh bởi điều đó thường không đem lại hiệu quả”.
Chính sự “ám ảnh” đó đã khiến PSG liên tục thay đổi các HLV trưởng. Thomas Tuchel đã đưa đội bóng Pháp vào chung kết C1 năm 2020, nơi họ để thua Bayern Munich 1-0 (với bàn duy nhất được ghi bởi Kingsley Coman - cầu thủ sinh ra tại Paris). Và rồi Tuchel đã… bị sa thải vào dịp Giáng sinh. Sau đó, Mauricio Pochettino chỉ tại vị 18 tháng, và người kế nhiệm ông, Christophe Galtier, cũng không trụ nổi một năm.
Tuchel từng chia sẻ cảm giác mình giống như “một quan chức thể thao hay một bộ trưởng thể thao hơn là một HLV”, khi sự khao khát danh hiệu châu Âu đã khiến PSG điên cuồng chiêu mộ những tài năng đã luống tuổi và đã từng vô địch C1. Lionel Messi, Neymar, Keylor Navas, Dani Alves và Sergio Ramos đều đã cập bến thủ đô nước Pháp trong giai đoạn 2017 đến 2021.
Luis Enrique đã phải khởi động một quá trình thanh lọc các “galacticos” khi ông đến Paris vào tháng 7/2023. Neymar, Messi và Ramos đều đã ra đi trong mùa Hè đầu tiên của ông, cũng là giai đoạn PSG chi gần 350 triệu euro để đại tu đội hình và dồn nhiều kỳ chuyển nhượng vào một.
"Mua cầu thủ trẻ, chất lượng và ưu tiên người Pháp (nếu có thể)" dường như là ba tiêu chí hàng đầu cho các tuyển trạch viên PSG. Bằng chứng 10 trong số 13 tân binh của PSG dưới thời Enrique không quá 26 tuổi.
Và đội bóng trẻ trung ấy đã tiến rất gần đến thành công ở mùa giải trước. Đã có những tín hiệu tích cực thực sự. PSG trở thành đội đầu tiên bất bại trên sân khách tại Ligue 1 và vượt qua “bảng tử thần” để lọt vào bán kết Champions League lần đầu tiên sau ba mùa giải.
Luis Enrique đã chấm dứt lời nguyền vòng 1/8 của hai mùa giải trước đó, dù vẫn có cảm giác tiếc nuối lớn khi họ để thua Dortmund, một đối thủ không thực sự được coi là “ông lớn” châu Âu, với cùng tỷ số 1-0 ở cả hai lượt trận bán kết.
Ba ngày sau khi PSG bị loại, việc Kylian Mbappe chuyển đến Real Madrid đã được công bố. Điều này gợi nhớ đến một năm trước đó khi Messi xác nhận ra đi (và Neymar sau đó cũng chia tay vào tháng 8).
PSG muốn trẻ hóa, chơi thứ bóng đá máu lửa hơn và pressing tầm cao hơn, tức là giống Barcelona dưới thời Luis Enrique hơn, nhưng lại phụ thuộc vào sự tỏa sáng cá nhân của Mbappe. Họ chỉ ghi được 4 bàn trong hiệp một ở 12 trận đấu châu Âu mùa trước. Họ kiểm soát bóng và chiếm lĩnh thế trận khá tốt, nhưng lại thường xuyên phải trông cậy vào Mbappe để tạo đột biến sau giờ nghỉ. 8 pha lập công tại Champions League 2023/24 là số bàn thắng cao nhất của siêu sao người Pháp trong một mùa giải châu Âu. Và điều đáng nói hơn, phần còn lại của PSG chỉ ghi được tổng cộng 11 bàn.
Sự ra đi của Mbappe, vì thế, đã trở thành một điều may mắn. Khoảng trống 44 bàn thắng của anh hầu như đã được Ousmane Dembele - người đã ghi 33 bàn trên mọi đấu trường mùa này - lấp đầy. Đây có thể xem như một trong những thành tựu huấn luyện vĩ đại nhất của Luis Enrique.
Dembele, vốn nổi tiếng là một chân sút hoang phí, chỉ ghi được tổng cộng 28 bàn trong 5 mùa giải trước đó. Nhưng giờ đây, tiền đạo 28 tuổi này đã “mắn” bàn thắng hơn, hoạt động hiệu quả với vai trò tiền đạo cánh phải ở mùa giải 2023/24 và phối hợp rất ăn ý với hậu vệ phải Achraf Hakimi.
 |
| Những vị trí dứt điểm và số cú sút thành bàn (dấu chấm đỏ) cùng thông số bàn thắng kỳ vọng (xG), số bàn thắng của Dembele tại Champions League mùa này. |
TRƯỞNG THÀNH CÓ NGHĨA LÀ BIẾT VƯỢT QUA KHE CỬA HẸP
Giờ đây, HLV Enrique cho biết đội bóng của ông đã “trưởng thành rất nhiều” trong suốt chiến dịch châu Âu. Nếu không phải vì giai đoạn đấu bảng có 8 trận thay vì 6 trận như trước, PSG có thể đã bị loại: một chiến thắng, một trận hòa và 3 thất bại trong 5 trận đầu tiên đồng nghĩa với việc họ phải giành điểm tuyệt đối trước Red Bull Salzburg, Man City và Stuttgart trong 3 lượt cuối để đi tiếp. Và PSG đã làm được: với các chiến thắng 3-0, 4-2 và 4-1.
Trong đó, thắng lợi trước Man City - lần đầu tiên PSG ngược dòng từ bị dẫn trước 2-0 kể từ tháng 5/2012 và là lần duy nhất trong lịch sử Champions League của họ - là một màn trình diễn tiêu biểu nhất cho sự trưởng thành mà Enrique nhắc đến. PSG có 4 cầu thủ khác nhau góp tên trên bảng tỷ số, kiểm soát bóng vượt trội, chuyển hóa một nửa trong số 8 cơ hội rõ rệt thành bàn thắng và gây áp lực khiến một City nổi tiếng về kiểm soát bóng gặp vô vàn khó khăn ở khu vực giữa sân.
Luis Enrique tiếp tục định hình lại PSG khi họ tiến sâu hơn vào giải đấu. Ông đã thực hiện 17 sự thay đổi ở đội hình xuất phát trong giai đoạn đấu bảng. Nhưng trong 8 trận đấu loại trực tiếp, chỉ có 9 sự thay đổi ở đội hình chính PSG, chủ yếu là việc hoán đổi các cầu thủ chạy cánh, và có một sự thay đổi bắt buộc khi đội trưởng Marquinhos bị treo giò.
 |
| Số lượng những thay đổi nhân sự của PSG ở đội hình xuất phát trong 16 trận Champions League mùa này. |
Năm ngoái, Enrique đã loại Manuel Ugarte để thay bằng Fabian Ruiz sau 5 trận vòng bảng nhằm tăng cường sức mạnh thể chất và khả năng chống pressing rất cần thiết cho tuyến giữa. Ugarte chỉ thắng chưa đến 1/3 số pha tranh chấp tại C1 mùa trước và PSG thiếu sự cân bằng cần thiết để các cầu thủ kỹ thuật của họ, đặc biệt là Vitinha, có thể tỏa sáng. Ruiz cũng mang đến một lựa chọn chân trái, và mùa giải này anh đã được bổ sung hoàn hảo bởi sự xuất hiện của Joao Neves từ Benfica.
Những đường chuyền xuyên tuyến của PSG đã tăng lên so với năm ngoái, họ ít phụ thuộc vào các pha tạt bóng hơn và đã duy trì được mối đe dọa phản công theo cách phù hợp nhất với khả năng của các tiền đạo mà Enrique đang có.
Sự xuất hiện của Khvicha Kvaratskhelia từ Napoli vào tháng Giêng cũng đem lại động lực quan trọng. Ngôi sao người Georgia có khả năng cầm bóng đột phá thậm chí còn tốt hơn Bradley Barcola - sản phẩm của học viện Lyon, người bắt đầu mùa giải ở vị trí tiền vệ cánh trái và rất tích cực trong việc tấn công vào các khoảng trống phía sau lưng hàng thủ đối phương.
Kvaratskhelia mang lại khả năng xuyên phá xuất sắc đến mức đối thủ có xu hướng cắt cử hai người kèm anh, và điều đó mở ra nhiều không gian hơn cho Dembele. Chúng ta có thể thấy rõ điều đó qua bàn thắng của Dembele vào lưới Arsenal ở trận bán kết lượt đi. Pha lập công đó cũng là hình ảnh phản chiếu của pha phối hợp dẫn đến bàn thắng của Dembele tại Anfield ở vòng 1/8.
PSG hiện tại đã ổn định và cân bằng đến mức họ có thể sử dụng chính sơ đồ pressing của đối thủ để chống lại đối thủ. Khi các tiền vệ bị kèm chặt, Dembele sẽ lùi xuống như một cầu thủ tự do, nhận bóng từ tuyến dưới và nhanh chóng “điều” bóng cho cầu thủ chạy cánh, sau đó anh và các mũi tấn công của PSG sẽ tràn vào vòng cấm để đón đường chuyền từ biên. Đây là một sự tiến bộ đáng kể so với thời điểm PSG bị lối chơi pressing của Real Sociedad bóp nghẹt tại Paris hồi tháng Hai năm ngoái.
MUỐN THẮNG, TRƯỚC TIÊN PHẢI KHÔNG THUA
Một trong những thành công lớn nhất của Enrique là cách ông biến PSG thành một đội bóng được tổ chức tốt về mặt phòng ngự. CLB thủ đô nước Pháp từng được biết đến là một đội bóng tấn công mạnh mẽ nhưng các tiền đạo của họ lại lười biếng trong hỗ trợ phòng ngự. Giờ đây, họ là một trong những đội bóng pressing tốt nhất và tích cực nhất châu Âu. PSG 2024/25 có nhiều hơn bình quân 5 pha tắc bóng mỗi trận so với đội hình 2022/23 của họ, trong khi tỷ lệ kiểm soát bóng cao hơn.
Nhìn dưới lăng kính này, việc Mbappe rời đi thực sự đã giúp ích. Trong 7 mùa giải khoác áo PSG, siêu sao người thủ Pháp luôn có số bàn thắng nhiều hơn tổng số pha tắc bóng và đánh chặn, một dữ liệu cho thấy anh kém tích cực thế nào trong việc tham gia pressing cùng cả đội.
“Nếu bạn phân tích những cải thiện phòng ngự của chúng tôi, đó là về cách các tiền đạo của chúng tôi phòng ngự. Họ đã-đang làm một công việc đặc biệt”, Luis Enrique nói. “Bạn có thể thấy họ đã thu hồi bóng bao nhiêu lần. Đây là một trong những khái niệm khó thấm nhuần nhất vì các tiền đạo phải thay đổi tư duy của mình. Đó là về việc làm việc như một đội. Chúng tôi đã làm điều đó mùa trước, nhưng chúng tôi đã làm tốt hơn trong năm nay”.
 |
| Bình quân số đường chuyền của các đối thủ thực hiện trước khi bị PSG giành lại quyền kiểm soát trong 10 trận tại Champions League |
Tuy nhiên, ngay cả sơ đồ pressing cũng đã được Enrique điều chỉnh. PSG đã thành công ở Ligue 1 và ở các vòng loại trực tiếp đầu tiên của châu Âu với phương pháp kèm người 1 vs 1, đáng chú ý là trong trận đấu trên sân nhà với Liverpool. Song từ tứ kết trở đi, Enrique đã trở nên thực dụng nhất có thể.
Vẫn pressing tầm cao, nhưng PSG đã chuyển sang sơ đồ 3-2-4-1, giữ hậu vệ trái Nuno Mendes lùi sâu hơn để hỗ trợ các trung vệ, và cắt cử các tiền đạo cánh kèm cặp các hậu vệ cánh của đối phương thay vì được bố trí ở rìa vòng cấm để pressing cùng các tiền đạo. Dembele được giao nhiệm vụ dẫn dắt khối pressing phía trên, liên tục di chuyển vòng cung để chặn đường chuyền giữa các trung vệ của đối phương (như ví dụ trong hình dưới đây).
 |
Có sự trớ trêu và lãng mạn khi trận chung kết lần này được tổ chức tại Munich, với điềm lành rằng 4 trận chung kết Champions League/Cúp C1 trước đó được tổ chức tại sân nhà của Bayern đều chứng kiến một nhà vô địch lần đầu tiên: Nottingham năm 1979, đối thủ không đội trời chung của PSG là Marseille năm 1993, Dortmund năm 1997 và Chelsea năm 2012.
Cuối tuần này, PSG sẽ bước vào trận cuối cùng của Champions League năm nay với chỉ 2 cầu thủ sót lại từ đội hình chung kết năm 2020 là Marquinhos và Presnel Kimpembe. Người đầu tiên là đội trưởng và một trụ cột ở vị trí trung vệ. Người thứ hai thì gặp phải các vấn đề chấn thương kéo dài. Và cũng chỉ có 5 cầu thủ trong đội hình xuất phát trong trận đấu Champions League đầu tiên của Luis Enrique với PSG (chiến thắng 2-0 trước Dortmund 20 tháng trước) còn có tên ở danh sách đến Allianz Arena.
Những con số minh họa cho cuộc “cách mạng nhân sự” đó là lý do tại sao chủ tịch PSG Nasser Al-Khelaifi vào tháng 2/2025 ca ngợi rằng Enrique đã tạo ra “sự thay đổi văn hóa”. Và việc hợp đồng của nhà cầm quân này đã được gia hạn đến năm 2027 (ban đầu, Enrique chỉ được PSG ký hợp đồng hai năm), cũng là một dấu hiệu cho thấy sự thay đổi trong cách PSG nhìn nhận các HLV.
Người ta vẫn nói, đời thay đổi khi ta thay đổi. PSG giờ đã khác hoàn toàn với đội bóng từng thua đau đớn 0-1 trước Bayern cách đây 5 năm, và vì thế, cái kết dành cho chọ cũng có thể sẽ khác. Nhưng khi được hỏi liệu có dấu hiệu nào cho thấy đây là năm PSG sẽ vô địch Champions League, Enrique chỉ tỉnh bơ mà đáp: “Tôi không phải là nhà tiên tri”.
“Chúng tôi đã đến được trận chung kết dựa trên thứ bóng đá mà chúng tôi đã chơi. Bây giờ chúng tôi cần tiếp tục điều đó để có thể thực hiện giấc mơ của mình”, thuyền trưởng của PSG nói thêm, với một cái nhìn bình thản như thể phía trước chỉ là một trong hàng chục trận đấu mà ông cùng các học trò đã vượt qua vậy.
Nguồn tham khảo: How Paris Saint-Germain lost Mbappe, Neymar and Messi – and became a better team (The Athletic)
Nhận định PSG vs Inter Milan nghiêng một chút về phía đội bóng nước Pháp, họ đang quyết tâm có lần đầu tiên vô địch Champions League.
PSG
